دانش تاریخ فرم معماری در کتاب معماری فرم فضا نظم قدم نهایی مسلط شدن بر فرم است. شناخت فرم ، تاثیر فرم بر فضا ، فضا بر فرم ، نحوه سازماندهی یا نظم دادن به فرم و فضا در این کتاب به صورت دقیق و پروژه محور با معماران شاخص تاریخ معماری بررسی شده است.

شناخت فرم تفکری از جنس تاریخ فرم را طلب می کند. اینکه در تاریخ معماری ، فرم خود را چگونه به نمایش گذاشته است مهم ترین دانش را از فرم در اختیار ما قرار می دهد. دانش تاریخ فرم در معماری آنقدر اهمیت دارد که تا قبل از سال 1979 که کتاب معماری فرم فضا نظم اثر فرانسیس چینگ چاپ شود در معماران هیاهو و شور فراگیری دانش تاریخ فرم آن ها را وادار به سفر های متعدد و درک فرم ها در تمدن ها و کشور های مختلف می کرد.

آن قدر این هزینه ها سنگین می شد که کمتر معماری می توانست بر تمام فرم های تاریخ یا حداقل به بیشتر آن مسلط شود و در عین حال نیز اگر موفق به این سفرها می شد باید روزها و شب ها و ساعت ها زمان را اختصاص می داد که فرم و فضا در این نقطه از جهان چگونه سازماندهی شده است و چه تفاوتی با دیگر فرم های تاریخ دارد! و این مسیر سخت برای معماران عذاب آور و خسته کننده می شد اما عشق به این دانش ، آنها را در این مسیر نگه می داشت. با چاپ کتاب معماری فرم فضا نظم اثر چینگ و ترجمه جهانی این کتاب دانش تاریخ معماری در جهان خلق شد.

دانش تاریخ معماری چیزی بسیار فراتر از تاریخ معماری بود . دانش تاریخ فرم در معماری یا همان کتاب فرم فضا نظم چینگ به شما فرم و دگرگونی های فرم را آموزش می دهد :

نقطه را در قالب فرم شدن ، خط و صفحه را در تبدیل به فرم و حجم فرم شده را معرفی می کند و این که بدانید فرم الحاقی چیست؟ فرم مرکزی بیشتر خود را در آثار چه معمارانی به نمایش گذاشته است ، فرم خطی ، فرم شعاعی و فرم مجموعه ای را پردازش می کند.

در دانش تاریخ فرم که در کتاب فرم فضا نظم چینگ بیان شده است شما بعد از معرفی عناصر پایه در ابتدا وارد ارتباط میان فرم و فضا میشوید فارغ از هرگونه نظم یا سازمندهی ای یعنی با این مفهوم آشنا میشوید که چگونه یک نقطه فرم شده در داخل یک فضا قرار میگیرد ، یا یک خط فرم شده چه ارتباطی را با فضا می سازد و این رابطه فرم و فضا چگونه خود را در صفحه فرم شده و در حجم فرم شده به نمایش می گذارد. و این راه ما را در شناخت بهتر دانش تاریخ فرم در معماری هدایت و راهنمایی میکند.

در مسیر بعدی درک این دانش در کتاب معماری فرم فضا نظم ، سازماندهی از جنس مرکز داشتن ، خطی بودن ، شعاعی شدن ، مجموعه ای و شبکه ای رفتار کردن فرم و فضا را معرفی می کند  و به سراغ تحلیل سیر کولاسیون ها و یا همان حرکت در درون فضاها می رود. سیرکولاسیون یا حرکت در در درون فضا ها و فرم ها بیشترین وظیفه برخورد انسان با فرم را به عهده دارد و این بخش آن قدر اهمیت دارد که در این برخورد ، فرم تمام زبان محتوایش و آن چه را که میتواند ارائه کند را به نمایش می گذارد.

نسبت در فرم و مقیاس در معماری حقیقتی انکار ناپذیر در ادراک تاریخ فرم را آشکار کرده است و استفاده از اعداد خاص نگاه انسانی به جهان وارد فرم ها شده است از تمدن های اولیه تا معماران بزرگ تاریخ معماری همگی از دانش مقیاس های بصری و انسانی استفاده کرده اند تا بتوانند بر ادراک آدمی آم موجود سخن گو بیشترین تاثیر را بگذارند و چشمان او را در گیر پردازش ذهنی فرم ها کنند و احساس مخاطب خود را با ادراک فضا وارد تعامل کنند.

اوج داستان دانش تاریخ فرم معماری در کتاب فرم فضا نظم اثر چینگ آماده سازی فصل هفتم این کتاب بود که تدریس آنچه چینگ به آن رسیده بود بیش از 6 ماه زمان برای پردازش درست آن و آماده تدریس شدن آن را طلب کرد ، عنوان ساده ای به نام ” اصول در معماری ” یا همان اصل ها و قوانین در هم آمیختگی تمام آنچه در 6 فصل گذشته گرد هم آورده بود.

این در هم آمیختگی فرم فضا سیرکولاسیون و تمام پایه های دانش تاریخ فرم فضا و نظم در معماری، در این فصل، خود را در نظم یا اصولی به نمایش گذاشت، که پذیرفته شده  معماران و هنرمندان فرم شناس در تاریخ معماری و هنر را در بر میگرفت، از اصل محور ، اصل تقارن در معماری ، اصل سلسله مراتب در تاریخ معماری ، اصل عنصر فرضی در معماری که از هنر آمده است

و اصل ریتم که پیوند میان موسیقی و معماری را در خود دارد،  که حتی در اصل طنین در معماری که مترجمین کتاب فرم فضا نظم آن را به خطا ترجمه کردند سعی در بازخوانی دوباره متن اصلی کتاب و تاملی بیشتر بر این اصل را داشتیم و در آخر اصل تغییر شکل که نمودی از فرم خاص هر معماری را برای ما آشکار کرده است ، دانش تاریخ فرم در معماری را برایمان به ارمغان آورده است.

کتاب معماری فرم فضا نظم که ما آن را دانش تاریخ فرم نامیدیم، تنها کتابی است که در معماری امروز  همیشه و همیشه در کنار معماران بزرگ است و آنها هر روز به این کتاب مراجعه می کنند و آن را دوباره و دوباره پردازش میکنند چرا که اگر خود را درگیر این کتاب کنید و بر آن مسلط شوید به وضوح به این درک می رسید که معماران بزرگ امروزی که می شناسید چه زمانی را برای تسلط بر این کتاب گذاشته اند.

آنقدر این دانش تاریخ فرم مهم است که درک آن بذر شور و حالی از جنس رشد کردن و وارد دنیای معماران شدن را در شما پدیدار میکند که خود به آن اقرار خواهید کرد و هر کس که این دوره آموزشی کتاب فرم فضا نظم را تهیه کرد به این نوشته من صحه گذاشت که چقدر شادمان است که این دانش را آموخته و چه اندازه نگاهش به رشته معماری و اندیشه معماران تغییر کرده است.

سند و مدرکی ما برای این دوره فوق العاده این است که تا قبل از اینکه ما کتاب فرم فضا نظم را در این دوره آموزشی که نزدیک به 1 سال و نیم برای ادراک کامل تمام مطالب و پروژه های ذکر شده در آن به درازا کشید ، هیچ معماری در دنیا حاضر به تدریس این کتاب نشده بود و با بررسی کوتاه به درستی حرف ما خواهید رسید. من فرزند معماری بر آن شدم تا این دانش را با هم ارتقا دهیم و وارد دنیای جدید معماری شویم ” تدریس فرم تابع محتوا “

فرزند معماری: احسان اسکندری ( امرال )