دوره زیبایی شناسی در معماری که بر اساس کتاب یورگ کورت گروتر برای اولین بار به شکلی کاملاً منسجم گردآوری شد ما را بر آن کرد تا با برگزاری دوره ای به همین نام و عنوان کتاب ” زیبایی شناسی در معماری “ لایه لایه بودن و عمق این کتاب را با هم ورق بزنیم و اشارات گروتر را به فلسفه و اندیشه انسانی را به نقد و بررسی بکشانیم. گرچه گروتر هرگز به صورت علنی و آشکارا نام فیلسوفان و اندیشه آنان را در فرم های معماری و بیان زیباشناسانه به زبان نیاورد اما جملات فلسفی کتاب آشکارا به پیوند اندیشه و فرم اشاره دارد. 

زیبایی شناسی در معماری به اعتقاد گروتر جنبه ای از معماری است که کمابیش غیر منطقی و احساسی است که بیشتر به حوزه زیبایی یعنی اتصال حقیقت (تبیین عقلانی و تخیل ) و واقعیت (تببین تجسمی و عقل) مربوط می شود که نه قابل اندازه گیری است و نه قابل تعریف پذیری دقیقی را دارد.

دوره زیبایی شناسی در معماری وارد حوزه ای می شود که معاری فلسفه ، معماری ترکیب و تناسبات و بقیه عوامل معماری را در یک در هم تنیدگی از جنس نظم کنار هم می آورد.

گرچه همگان امروز می دانند که دوگانگی سوژه و ابژه هرگونه مباحث انسان شناسی را در برگرفته است ، در معماری نیز “ساختمان” به مثابه ” ابژه ” و “انسان” به مثابه ” سوژه ” این فرایند دوگانه انگاری را وارد مباحث پیرامون معماری کرده است.

اما در حوزه زیبایی شناسی معماری قرار نیست یک ابژه ” ساختمان ” فقط یک ابژه “شیء” باشد بلکه قرار است بدانیم هر ابژه ای ( فرم و صورت ) پیامی برای “سوژه ” دارد و ادراک این پیام نه تنها ” پیامد های اجتماعی و فرهنگی ” دارد بلکه بلکه امروز تمام مباحث پیرامون زیبایی شناسی در معماری و هنر را از آن خود کرده است. 

دوره زیبایی شناسی در معماری در قامت ادراک زیبایی، انسانی (سوژه ) را در نظر می گیرد که قرار است ابژه ای (ساختمان) را خلق کند که چیزی در پشت پرده خود دارد، که این پشت پرده حقیقت آن ابژه است و مانند روحی در بدن ساختمان که همیشه آن را زنده نگه می دارد و همان اندازه با ارزش است که بدن (صورت و فرم) می ارزد و زیبایی شناسی در معماری  ادراک این حقیقت پشت پرده است حتی اگر به تمامی از جنس احساس معمار باشد.

حال قرار است فرایند این ادراک زیبایی شناسی را در نظر گرفته و بساطی از جنس تزریق روح ( حقیقت ) فارغ از احساس یا ایده بودن را در صورت هنر و فرم معماری بگسترانیم و اینگونه وارد مبحث زیبایی شویم.

میمسیس یا هنرهای زیبا از نظر فیثاغوریان ” انتقال معنا ” بوده است و مبحث میمسیس تا هنر پست مدرن همیشه زنده ساری و جاری بوده است و کلماتی از جنس پویایی و پیچیدگی همگی ادراکی از همان میمسیس یونان باستان است که دنیای غرب را به آن میشناسیم اما هر رهگذری و یا هر جاده ای مسیری را در آغاز دارد و ” بی پایانی ” را در پایان و این جاده نامش زیبایی شناسی است .

گرچه جاده بی پایانی است اما به قول شکسپیر ” عطر کلمات “ از شروعی است که آشنا شدن با آن این جاده پشت پرده را بر ما آشکار می سازد.

 دوره زیبایی شناسی در معماری در فصل اول:

1-بررسی فرهنگ و اندیشه در تمدن اژه ای با توجه به آثار معماری و هنری

2- بررسی خدایان یونان باستان ( ایلیاد و ادیسه هومر و تبارشناسی خدایان هزیود) و علل نام گذاری معابد بر اساس الهگان و خدایان اساطیری

3- دوره آرکائیک یونان باستان هنر و معماری در این دوره هنری 

4- بررسی آثار و اندیشه های فلاسفه پیشا سقراطی 

5- انقلاب هنری و شکوفایی عصر کلاسیک یونان باستان 

6- سقراط افلاطون و ارسطو – هنر و معماری در دوره هلنیستی یا یونانی مآبی

دوره زیبایی شناسی در معماری بنا را بر آن دارد تا هنر و معماری را ورق بزند و لذت حضور در این تاریخ زیبایی را با هم مزه مزه کنیم و آماده قدم بعدی شویم و قرار است در هم تنیدگی فرم و فلسفه را از دیرینه ترین ها بشکافیم تا بنیانی برای ادراکات زیبایی شناسی در معماری را بنا کنیم.

 گویی تا امروز نیز به دنبال باز شدن درب پشت پرده هنر و معماری بودیم. این دوره گرچه غایت خود را تسلط بر کتاب زیبایی شناسی در معماری قرار داده است اما قطعاَ از قدم اول نشان می دهد که قرار است بسیار از این کتاب زیبا فراتر برود چرا که فصل بندی این دوره در همین قدم اول نمایشی از ” فلسفه هنر و معماری یونان باستان ” را به میان می آورد که گروتر آن را فقط در چند جمله خلاصه کرده است! 

صبری لازم است از جنس تامل برای ادراک فلسفه یونان باستان و نمایش شاخصه های هنری آن و تغییرات فرم معماری آن دوره که راه را برای ادراک هر چه بهتر ما از معماری قرون وسطی ، معماری مدرنیسم و معماری معماران پست مدرن هموارتر و هموارتر خواهد کرد. 

من بنا را بر آن گذاشته ام که شما کتاب فرم فضا نظم و معماری فرانسیس دی کی چینگ را فراگرفته اید و دانش تاریخ فرم در این کتاب را به تمامی گذرانده اید،  برای همین امر هم  سرعت انتقال مفاهیم برای ما آسان تر خواهد بود. 

این مسیر زیبا پایانی انسانی دارد و آن یادگیری هنری است که اگر به دست انسان سازنده برسد و ادراک او را تحت تاثیر قرار دهد، انسانی از جنس ” انسان سازنده در مقام معمار هنرمند “ را پدید می آورد و فرم معماری او را تا آدمی بر روی زمین است از گزند نابودی در امان می برد چرا که این ذات زیبایی درون آدمی است که زیبایی را زنده نگه می دارد و همیشه اخلاقی از جنس تفکر و هنر را به میان می آورد.